Nagroda Moczarskiego

NAGRODA MOCZARSKIEGO 2021

Zakwalifikowane książki

Zgłoszenia do konkursu o Nagrodę Historyczną m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego 2021 zostały zakończone. Do tegorocznej edycji zakwalifikowało się 105 tytułów. Książki oceni jury w składzie: Andrzej Friszke (Przewodniczący Jury), Antoni Dudek, Dobrochna Kałwa, Jan Kofman, Andrzej Krzysztof Kunert, Anna Landau-Czajka, Tomasz Łubieński, Anna Machcewicz, Tomasz Makowski, Daria Lipińska-Nałęcz, Małgorzata Szejnert i Andrzej Wielowieyski. Zarządzenie Prezydenta m.st. Warszawy o składzie Jury Nagrody (pdf)

Rozstrzygnięcie konkursu nastąpi w grudniu bieżącego roku. Nagrodę otrzyma autor, autorka lub współautorzy książki poświęconej najnowszej historii Polski, od odzyskania niepodległości w 1918 roku do czasów współczesnych. Zwycięzca otrzyma nagrodę w wysokości pięćdziesięciu tysięcy złotych oraz statuetkę „Temperówkę” Kazimierza Moczarskiego, autorstwa Jacka Kowalskiego z warszawskiej ASP. Fundatorem Nagrody jest m.st. Warszawa.

Nagroda Historyczna m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego, ustanowiona w grudniu 2018 roku uchwałą Rady Miasta Warszawy, jest kontynuacją nagrody powstałej w 2009 roku za najlepszą książkę poświęconą najnowszej historii Polski.

Książki zakwalifikowane do konkursu o Nagrodę Historyczną m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego 2021:

Włodzimierz Anioł, „Trzecia Rzeczpospolita w trzech opowieściach. Wokół polskich przemian 1989-2019”, Elipsa Dom Wydawniczy
Ada Arendt, Kornelia Sobczak, Marcin Bogucki, Paweł Majewski, „Chopinowskie igrzysko. Historia Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina 1927-2015”, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Witold Bereś, Krzysztof Burnetko, „Mgnienia. Opowieści z lat 1918-1920”, Wydawnictwo Miejskie Posnania
Grzegorz Bębnik, „Proskrypcja w nowej odsłonie. Niemieckie listy gończe w przededniu i początkach II wojny światowej”, Instytut Pileckiego
Magdalena Boczkowska, „Stacherski. Niecierpliwe serce”, Wydawnictwo Adam Marszałek
Jan Borowicz, „Pamięć perwersyjna. Pozycje polskiego świadka Zagłady”, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN
Marcin Burzyński, „Karaczun. Obsesja przeszłości” [nakład własny autora]
Andrzej Chwalba, „Przegrane zwycięstwo. Wojna polsko-bolszewicka 1918–1920”, Czarne
Anna Sylwia Czyż, Bartłomiej Gutowski, „Podręcznik do inwentaryzacji polskich cmentarzy i nagrobków poza granicami kraju”, Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą Polonika
Tadeusz Denkowski, „Moje 1407 dni i nocy w więzieniu mokotowskim. Wspomnienia z lat 1952–1956”, wstęp i opracowanie Tomasz Gonet, Instytut Pamięci Narodowej
„»Dialog należy kontynuować...«. Rozmowy operacyjne Służby Bezpieczeństwa z ks. Henrykiem Gulbinowiczem 1969–1985. Studium przypadku”, oprac. Rafał Łatka, Filip Musiał, Instytut Pamięci Narodowej
Anna Dobrowolska, „Zawodowe dziewczyny, Prostytucja i praca seksualna w PRL”, Wydawnictwo Krytyki Politycznej
Krzysztof Dybciak, „Pisarz, który został papieżem. Twórczość Karola Wojtyły – Jana Pawła II”, Instytut Pamięci Narodowej
Jack Fairweather, „Ochotnik. Prawdziwa historia tajnej misji Witolda Pileckiego”, tłum. Arkadiusz Romanek, Znak
Filip Gańczak, „Jan Sehn. Tropiciel nazistów”, Czarne
Jan Grabowski, „Na posterunku. Udział polskiej policji granatowej i kryminalnej w zagładzie Żydów”, Czarne
Konrad Graczyk, „Sondergericht Kattowitz – Sąd Specjalny w Katowicach 1939–1945", Instytut Pamięci Narodowej
Wojciech Grott, „Rozum przed siłą. Podpułkownik Jan Kowalewski. Zarys biograficzny”, Muzeum II Wojny Światowej
Tomasz Grzywaczewski, „Wymazana granica. Śladami II Rzeczpospolitej”, Czarne
Bartłomiej Gutowski, „Dwudziestowieczne dzieje i sztuka cmentarza Na Rossie”, Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą Polonika
Maria Halamska, „Ciągłość i zmiana. Wieś polska 1918-2018. W poszukiwaniu źródeł teraźniejszości”, Wydawnictwo Naukowe Scholar
Anna Herbich, „Dziewczyny ocalałe. Kobiety, które przetrwały Holocaust”, Znak
Mateusz Hübner, „»Pułkownicy«. Rdzeń środowiska piłsudczyków w systemie polityczno- ustrojowym II Rzeczypospolitej”, Instytut Pamięci Narodowej
„Instrukcje i przepisy wywiadu cywilnego PRL z lat 1953–1990", oprac. Witold Bagieński, Anna Karolina Piekarska, Instytut Pamięci Narodowej
Kamila Jasińska, „W ogniu i w gruzach. Uniwersytet Wrocławski w latach 1945–1946. Inne spojrzenie”, Via Nova
Tytus Jaskułowski, „Szczecin miasto, którego nie było. Dyplomacja RFN i polskie przełomy 1970-1989”, Instytut Pamięci Narodowej
Tytus Jaskułowski, Filip Gańczak, Konrad Knoch, Piotr Abryszeński, Ewa Pejaś, „Raporty Polskie. Stasi. 1981-1989. W przededniu stanu wojennego czerwiec-grudzień 1981”, Instytut Pamięci Narodowej
Dorota Karaś, Marek Sterlingow, „Walentynowicz. Anna szuka raju”, Znak
Marcin Kącki, „Oświęcim. Czarna zima”, Znak Literanova
Leszek Konarski, „Nowa Huta - wyjście z raju”, Fundacja „Oratio Recta”
Krzysztof Kopociński. Zbigniew Kopociński, „Szpital Wojskowy w Równem w latach 1919- 1939”, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Głogowie
Marek A. Koprowski, „Narodziny Ukraińskiego Nacjonalizmu. Bandera, Szeptycki, OUN”, Replika
Rafał Księżyk, „Dzika rzecz. Polska muzyka i transformacja 1989-1993”, Czarne
Wojciech Kucharski, „Listy Milenijne”, Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”
Jarosław Kuisz, Propaganda bezprawia. O „popularyzowaniu prawa” w pierwszych latach Polski Ludowej, Wydawnictwo Naukowe Scholar
Joanna Kurczab, „Ofiary dwóch totalitaryzmów. Losy rodzin katyńskich pod okupacją sowiecką i niemiecką”, Instytut Pileckiego
Tomasz Kurpierz, „Henryk Sławik 1894–1944. Biografia socjalisty”, Instytut Pamięci Narodowej
Józef Krzyk i Barbara Szmatloch, „Korfanty. Silna bestia”, Sonia Draga
Jan Lewandowski, „Lubelskie kartki z wojny 1920 r.”, Wydawnictwo Werset
Piotr Lipiński, „Kroków siedem do końca. Ubecka operacja, która zniszczyła podziemie”, Czarne
Małgorzata Liśkiewicz, „Orawa 1918-1924. Skąd przybywamy, kim jesteśmy”, Stowarzyszenie Lipnica Wielka na Orawie
Maciej Łubieński, „Łubieńscy. Portret rodziny z czasów wielkości”, W.A.B.
Mikołaj Łuczniewski, „Berlingowcy w Powstaniu Warszawskim. Walki na Pradze i przyczółku czerniakowskim we wrześniu 1944 roku”, Replika
Romuald M. Łuczyński, „Gastronomia wrocławska w czasach małej stabilizacji (1957- 1970)”, Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe
Wiesław Marciniak „Społeczeństwo obywatelskie Włocławka i regionu w dobie transformacji ustrojowej”, Kujawska Szkoła Wyższa we Włocławku
Joanna B. Michlic, „Piętno Zagłady. Wojenna i powojenna historia oraz pamięć żydowskich dzieci ocalałych w Polsce”, Żydowski Instytut Historyczny
Natalia Micygała, „Prasa brytyjska a Polska w przededniu i w trakcie kampanii wrześniowej 1939 roku”, Instytut Pamięci Narodowej
Łukasz Mieszkowski, „Największa. Pandemia hiszpanki u progu niepodległej Polski”, Polityka
Jacek Andrzej Młynarczyk, „W cieniu Zagłady. Losy kieleckich Żydów w czasie drugiej wojny światowej”, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
Anna Modzelewska, „Struktury organizacyjne NSZZ »Solidarność« w latach 1980-1989”, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Karolina Mosiej-Zambrano, „Kto się wpisał ku pamięci… Pamiętniki osób deportowanych w głąb Związku Sowieckiego”, Muzeum Pamięci Sybiru
„Normatywy Departamentu III oraz Departamentu Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa MSW (1956–1990)”, red. Cyprian Wilanowski, Instytut Pamięci Narodowej
Arkadiusz Nyzio, „Rakowiecka w remoncie. Transformacja polityki bezpieczeństwa wewnętrznego Polski w latach 1989–1993”, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka
Monika Odrobińska, „Dzieci wygnane. Tułacze losy małych Polaków w czasie II wojny światowej”, Znak
„Odsłony Cata. Stanisław Mackiewicz w listach”, wybór Natalia Ambroziak, Ośrodek Karta
Jan Olaszek, Podziemna sieć społeczna. Casus z dziejów konspiracji solidarnościowej, Instytut Pamięci Narodowej
Jan Olaszek, Marta Grądzka-Rejak, „Holokaust, pamięć, powielacz. Zagłada Żydów i okupacyjne stosunki polsko-żydowskie w publikacjach drugiego obiegu w PRL”, Wydawnictwo Więź
Artur Ochał, „Tajemnice strażnicy WOP w Konarach (1945-1947). Szabrownictwo, dezercje, morderstwa”, Instytut Pamięci Narodowej
Łukasz Olejnik, „Dekada Solidarności. Łódź w latach 1980–1989”, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Bartosz Panek, „U nas każdy jest prorokiem. O Tatarach w Polsce”, Czarne
Grzegorz Piątek, „Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944-1949”, W.A.B.
Bohdan Piętka, „Kłamstwa o historii. PRL, Berling, Cyrankiewicz, żołnierze wyklęci”, Fundacja „Oratio Recta”
Stanisław Plebański, „Belfry w przyciasnych reformach. Pół wieku rozciągania”, Oficyna Wydawnicza „Impuls”
Patryk Pleskot, „Księża z Katynia”, Znak Horyzont
Patryk Pleskot, „Sądy bezprawia. Wokół pokazowych procesów politycznych organizowanych w Warszawie (1944–1989)”, Instytut Pamięci Narodowej
Marcin Przegiętka, „Akcja Gestapo przeciwko polskiej inteligencji w rejencji ciechanowskiej. Aresztowani i deportowani do obozów koncentracyjnych w III Rzeszy w kwietniu 1940 roku”, Instytut Pileckiego
„Przerwane biografie. Relacje deportowanych z Polski w głąb Sowietów 1940-41”, wybrała Ewa Kołodziejska-Fuentes, Ośrodek Karta, Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia
Piotr Pytlakowski, „Ich matki, nasi ojcowie. Niewygodna historia powojennej Polski”, Rebis
Katarzyna Rembacka, „Komunista na peryferiach władzy. Historia Leonarda Borkowicza (1912-1989)”, Instytut Pamięci Narodowej
Zbigniew Rokita, „Kajś“, Czarme
Joanna Rolińska, „Lato 1920”, Bellona
„Rówieśnicy Niepodległej”, red. Katarzyna Bock-Matuszyk, Ewa Maj, Aleksandra Paprot- Wielopolska, Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”
Anna Rudnicka-Litwinek, „Dziewczyny na skrzydłach. Polskie lotniczki, które zdobyły niebo”, Znak
Agnieszka Rybak, Anna Smółka, „Kresy. Ars moriendi”, Wydawnictwo Literackie
Michał Siermiński, „Pęknięta Solidarność. Inteligencja opozycyjna a robotnicy 1964- 1981”, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa
Jerzy Sikora, „Pisarstwo Prymasa Tysiąclecia”, Instytut Pamięci Narodowej
Łukasz Sojka, „Skrzydlata Husaria. Historia polskich lotników bombowych”, Znak
Robert Spałek, „Na licencji Moskwy. Wokół Gomułki, Bermana i innych (1943–1970)”, Instytut Pamięci Narodowej
Rafał Stobiecki, „Historiografia PRL. Zamiast podręcznika”, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Anna Sulińska, „Olimpijki”, Czarne
Karolina Sulej, „Rzeczy osobiste. Opowieść o ubraniach w obozach koncentracyjnych i zagłady”, Czerwone i Czarne
Beata Szady, „Wieczny początek. Warmia i Mazury”, Czarne
Tomasz Szarota, „Tajemnica śmierci Stefana Starzyńskiego”, Bellona
Wojciech Szot, „Panna Doktór Sadowska”, Fundacji Instytutu Reportażu
Józef Szymański, „Bronowo. Powiat Łomża 1939-1954 w pamięci jego mieszkańców”, Instytut Pamięci Narodowej
Marcin Szymański, Joanna Kocemba-Żebrowska, Wiesława Różycka-Stasiak, Marta Madejska, Ewelina Kurkowska, Michał Gruda, Agata Zysiak, „Wielki przemysł, wielka cisza Łódzkie zakłady przemysłowe 1945–2000”, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódzkie Stowarzyszenie Inicjatyw Miejskich Topografie
Paweł Szuszczyński, „Przepraszam Czechów i Słowaków (65 dni Operacji »Dunaj«). Relacja oficera wojsk inżynieryjnych, uczestnika zbrojnej agresji na Czechosłowację w dniach 20 sierpnia – 23 października 1968 r.”, Instytut Pamięci Narodowej
Kacper Śledziński, „Wojna polsko-bolszewicka - konflikt, który zmienił bieg historii”, Znak
Wojciech Śleszyński, „Życie na Kresach. Województwa wschodnie II Rzeczypospolitej (1919–1939)”, Muzeum Pamięci Sybiru
Wojciech Śleszyński, „Syberyjski Białystok”, Muzeum Pamięci Sybiru
Wojciech Ślusarczyk, „Związek Zawodowy Farmaceutów Pracowników w RP (1919–1939)”, Wydawnictwo Episteme
Andrzej Titkow, „Inteligent niepokorny w kraju realnego socjalizmu”, Wydawnictwo Adam Marszałek
Mirosław Tryczyk, „Drzazga. Kłamstwa silniejsze niż śmierć”, Znak Literanova
Maciej Urbanowski, „Rok 1920 w literaturze polskiej. Zarys monograficzny”, Instytut Pamięci Narodowej
„W atmosferze ksiąg, gór i bliskich dusz”. Wybór korespondencji Józefa Pilcha z lat 1936- 1995, oprac. Katarzyna Szkaradnik, Galeria „Na Gojach”
Jacek Wałdoch, „Zarząd komisaryczny w wielkich miastach II Rzeczypospolitej. Studium historyczno-prawne”, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego
Joanna Wawrzyniak, Aleksandra Leyk, „Cięcia. Mówiona historia transformacji”, Wydawnictwo Krytyki Politycznej
Radosław Wiśniewski, „1939. Apokalipsa Początek”, WARBOOK
Katarzyna Wodniak, „Moja »Przyjaciółka« (1934-1939) – przebój prasowy Żnińskich Zakładów Wydawniczych Alfreda Krzyskiego”, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego
„Wojna o wolność”, t. 1-2, wybór i opracowanie Agnieszka Knyt, Ośrodek Karta
Jarosław Wróblewski, „Rotmistrz. Ilustrowana biografia Witolda Pileckiego”, Zona Zero
Agnieszka Zajączkowska-Drożdż, „Od dyskryminacji do eksterminacji. Polityka Trzeciej Rzeszy wobec Żydów w Krakowie (1939-1943)”, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Zofia Zakrzewska, „Cukier krzepi. Propaganda konsumpcji cukru w Polsce w latach 1925–1932”, Instytut Pamięci Narodowej
Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” 1945–1948, praca zbiorowa pod redakcją Wojciecha Frazika i Filipa Musiała, Instytut Pamięci Narodowej
Piotr Zychowicz, „Germanofil. Władysław Studnicki – Polak, który chciał sojuszu z III Rzeszą”, Rebis

Laureat 2020

Mariusz Mazur laureatem Nagrody Historycznej m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego

15 grudnia 2020 r. została przyznana Nagroda Historyczna m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego. Za najlepszą książkę o tematyce historycznej jury pod przewodnictwem prof. Andrzeja Friszkego uznało Antykomunistycznego podziemia portret zbiorowy 1945-1956. Aspekty mentalno-psychologiczne autorstwa prof. Mariusza Mazura.

- Nagroda historyczna dołączyła niedawno do grona miejskich nagród literackich - mówił prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski. - To bardzo ważne, bo w ten sposób troszczymy się o jakość i uczciwość przekazu historycznego, ale też o pluralizm i szacunek dla różnych punktów widzenia. W ten sposób składamy także hołd pamięci Kazimierza Moczarskiego - patrona nagrody - warszawiaka, żołnierza Armii Krajowej, autora słynnych „Rozmów z katem”. Jego biografia, postawa i twórczość potwierdzają, jak bliskie mu były wartości, które promujemy nagrodą.

- Wirtualna formuła wydarzenia nie dziwi już nikogo, kiedy kultura przeniosła się do sieci - mówiła Aldona Machnowska-Góra, wiceprezydent Warszawy odpowiedzialna za kulturę. - Kultura stała się naszym łącznikiem. Dzięki niej powstaje wspólnota oparta na solidarności i zrozumieniu.

Jury doceniło, że choć książka podejmuje temat „żołnierzy wyklętych”, którzy stali się bohaterami masowej wyobraźni, a ich biografie są instrumentalnie wykorzystywane w propagandzie, to jednak autor napisał książkę wolną od politycznych intencji i niepodległą wobec intelektualnych schematów. Historyk wykorzystał wiedzę psychologiczną do nakreślenia portretu polskich partyzantów - obrazu pełnego niuansów i empatycznych rozważań. Skoncentrował się nie na potyczkach zbrojnych i liczebności oddziałów, lecz na mentalności, stanach psychicznych, uczuciach i lękach.

>>>> Laudacja prof. Andrzeja Friszke, przewodniczącego Jury (youtube.com)

https://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,26643414,prof-mariusz-mazur-partyzanci-walczyli-z-milosci-do-polski.html

Laureat otrzymał 50 tys. zł statuetkę - replikę temperówki patrona Nagrody, zaprojektowaną przez Jacka Kowalskiego z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

Wydawcą nagrodzonej książki jest Bellona we współpracy z Wydawnictwem UMCS.

W tym roku finał nagrody odbył się podczas wydarzenia online. Prowadzącym wydarzenie był Maciej Orłoś, a gospodarzem Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie.
>>>> https://www.facebook.com/DomSpotkanzHistoria/videos/517844945798843

Nagroda Historyczna m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego: zgłoś najlepszą książkę

Od 10 czerwca br. zapraszamy do zgłaszania książek do Nagrody Historycznej m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego 2020. Nagroda jest kontynuacją powstałej w 2009 r. Nagrody za najlepszą książkę poświęconą historii Polski po 1918 r. Otrzyma ją autor lub współautorzy książki poświęconej najnowszej historii Polski, od odzyskania niepodległości w 1918 roku do czasów współczesnych. Warunkiem uczestnictwa w konkursie jest nadesłanie – wyjątkowo w tym roku ze względu na obostrzenia związane z pandemią – elektronicznej wersji książki (w formacie epub, mobi lub pdf) na adres e-mail: nagrodamoczarskiego@dsh.waw.pl lub trzech egzemplarzy papierowych na adres: Dom Spotkań z Historią, ul. Karowa 20, 00-324 Warszawa z dopiskiem „Nagroda Moczarskiego”. Ze względu na sytuację epidemiczną preferowana jest wersja elektroniczna. Przed wysłaniem książek prosimy o kontakt e-mailowy. Termin zgłoszeń upływa 10 lipca 2020 r.

Szczegółowe informacje : www.dsh.pl, www.kulturalna.warszawa.pl, wyborcza.pl/moczarski.

Organizatorem i Fundatorem Nagrody jest m.st. Warszawa. Współorganizatorami projektu są Dom Spotkań z Historią – Instytucja Kultury m.st. Warszawy oraz Fundacja im. Kazimierza i Zofii Moczarskich.

>> Uchwała nr II/37/2018 Rady Miasta Stołecznego Warszawy (pdf)
>> Zarządzenie Prezydenta m.st Warszawy 2020 (pdf)

O Nagrodzie Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego

Konkurs o Nagrodę Historyczną im. Kazimierza Moczarskiego na najlepszą książkę historyczną roku dotyczącą historii Polski po 1918 roku do współczesności jest jednym z najbardziej prestiżowych na polskim rynku księgarskim. Pierwsza edycja odbyła się w 2009 roku - o randze Konkursu stanowią laureaci ubiegłych lat oraz znakomite jury, w którego skład wchodzą wybitni polscy historycy i pisarze. Od 2019 roku dzięki decyzji i uchwale Rady m.st. Warszawy nagroda jest „pod skrzydłami” Miasta. Jej nazwa w pełnym brzmieniu to Nagroda Historyczna m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego.

Nagroda ma podwójny sens, jest hołdem dla historyków zajmujących się najnowszą historią Polski oraz upamiętnia postać Kazimierza Moczarskiego, patrona Nagrody, autora książki „Rozmowy z katem”- zapisu rozmów więziennych ze zbrodniarzem wojennym, Jürgenem Stroopem, z którym po wojnie przesiedział kilka miesięcy w jednej celi na warszawskim Mokotowie. Moczarski pisał w jednym z listów już po wyjściu na wolność w 1956 roku : "Nie lubię faszyzmu i dyktatury (...) Nie lubię frazesu i wielkich słów. (...) Nie lubię więzienia, terroru i gwałtu, miażdżenia palców i przypalania ogniem (...) Nie lubię pogardy dla człowieka. Nie lubię kandydatów na aniołów, bo stają się w końcu bydlakami. (...) A co lubię? Wolność, demokrację, socjalizm, solidarność międzynarodową i międzyludzką, poczucie godności własnej (...), czyste mieszkanie, prawidłowe jedzenie, dobre ubranie dla wszystkich, teatr, kino, koncert, sport, muzeum, naukę, książkę - dla wszystkich (...) kontrolę publiczną, wolną opinię publiczną. (...) I gest miłej ręki". I tym wartościom właśnie chce służyć ta nagroda. W Konkursie mogą startować autorskie prace historyczne (pierwsze polskie wydanie książki autora polskiego i pierwsze polskie wydanie przekładu autora zagranicznego), dzienniki i pamiętniki oraz edycje źródłowe. Z uwagi na cel Konkursu, którym jest popularyzacja książki historycznej w Polsce, jury liczy na obecność w konkursie nie tylko książek ściśle naukowych, ale też adresowanych do szerokiego grona czytelników, których znakomitym przykładem są „Rozmowy z katem” Kazimierza Moczarskiego.

Zwycięzca otrzymuje nagrodę w wysokości 50 tys. złotych oraz statuetkę „Temperówkę” Kazimierza Moczarskiego, autorstwa Jacka Kowalskiego z warszawskiej ASP. Fundatorem nagrody jest m.st. Warszawa. Gala Nagrody odbywa się w okolicach 11 listopada, Święta Niepodległości, w Warszawie.

Laureaci 2009-2019

2020	Mariusz Mazur, Antykomunistycznego podziemia portret zbiorowy 1945-1956. Aspekty mentalno-psychologiczne Bellona/Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Warszawa-Lublin 2019
2019	Olga Linkiewicz, Lokalność i nacjonalizm. Społeczności wiejskie w Galicji Wschodniej w dwudziestoleciu międzywojennym Universitas, Kraków 2018
2018	Jerzy Kochanowski, Rewolucja międzypaździernikowa. Polska 1956-1957 Znak Horyzont, Kraków 2017
2017	Agata Zysiak, Punkty za pochodzenie. Powojenna modernizacja i uniwersytet w robotniczym mieście Nomos, Kraków 2016
2016	Andrzej Nowak, Pierwsza zdrada zachodu. 1920 – zapomniany appeasement Wydawnictwo Literackie, Kraków 2015
2015	Alexandra Richie, Warszawa 1944. Tragiczne powstanie Przeł. Zofia Kunert, Wydawnictwo W.A.B. 2014
2014	Karol Modzelewski, Zajeździmy kobyłę historii.Wyznania poobijanego jeźdźca Wydawnictwo ISKRY, 2013
2013	Marcin Zaremba, Wielka Trwoga. Polska 1944-1947 Wydawnictwo Znak, ISP PAN, 2012
2012	Timothy Snyder, Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem Przeł. Bartłomiej Pietrzyk Wydawnictwo Świat Książki, 2011
2011	Andrzej Friszke, Anatomia buntu. Kuroń, Modzelewski i Komandosi Wydawnictwo Znak, 2010
2010	Bogdan Gadomski, Biografia agenta. Największy agent policji politycznej II RP Józef-Josek Mützenmacher (1903-1947) Wydawnictwo Tedson, 2009
2009	Gunnar S. Paulsson, Utajone Miasto. Żydzi po aryjskiej stronie Warszawy 1940-1945 Przeł. Elżbieta Olender-Dmowska Wydawnictwo Znak, IFiS PAN, 2008

Jury Nagrody

Andrzej Friszke, przewodniczący jury
Profesor. Zajmuje się historią Polski XX wieku. Redaktor miesięcznika „Więź”. Pracuje w Instytucie Studiów Politycznych PAN, członek korespondent Akademii. Wykładowca Collegium Civitas. Autor wielu książek. Ostatnio wydał „Sprawa jedenastu. Uwięzienie przywódców NSZZ »Solidarność«”.

Antoni Dudek
Profesor. Politolog i historyk. Obecnie profesor zwyczajny Uniwersytetu im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego. W latach 2011-16 członek i przewodniczący Rady Instytutu Pamięci Narodowej. Autor m.in. „Reglamentowanej rewolucji”, „Historii politycznej Polski 1989-2015” i „Od Mazowieckiego do Suchockiej. Pierwsze rządy wolnej Polski”.

Dobrochna Kałwa
Historyczka, adiunkt w Instytucie Historycznym UW. Autorka i współautorka książek Kobieta aktywna w Polsce międzywojennej: „Dylematy środowisk kobiecych”, „Obyczaje w Polsce”, „Migration als Ressource. Zur Pendelmigration polnischer Frauen in Privathaushalte der Bundesrepublik”, „From mentalities to anthropological history. Theory and methods”.

Jan Kofman
Profesor. Historyk, politolog, publicysta. Pracował m.in. w Instytucie Historii i Nauk Politycznych Uniwersytetu w Białymstoku i w Instytucie Studiów Politycznych PAN. Autor m.in. „Economic Nationalism and Development: Central and Eastern Europe between the Two Wars”.

Andrzej Krzysztof Kunert
Dr hab., historyk dziejów najnowszych Polski, autor wielu publikacji, ostatni sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa 2010-16.

Anna Landau-Czajka
Historyczka i socjolożka. Zajmuje się historią stosunków polsko-żydowskich i historią społeczną w XX wieku. Profesor Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, członkini Komitetu Nauk Historycznych PAN. Autorka wielu książek, m.in. „Syn będzie Lech... Asymilacja Żydów w Polsce międzywojennej”, „Polska to nie oni. Polska i Polacy w polskojęzycznej prasie żydowskiej II Rzeczypospolitej”, „Koty w społeczeństwie II Rzeczypospolitej”.

Tomasz Łubieński
Pisarz, publicysta, redaktor naczelny „Nowych Książek”. Autor m.in. „Bić się czy nie bić?”, „M jak Mickiewicz”, „Ani triumf, ani zgon”, „Wszystko w rodzinie”.

Anna Machcewicz
Historyczka dziejów najnowszych, dziennikarka, autorka m.in. książek „Bunt. Strajki w Trójmieście. Sierpień 1980” i „Kazimierz Moczarski. Biografia”.

Tomasz Makowski
Historyk i bibliotekarz, dyrektor Biblioteki Narodowej i przewodniczący Krajowej Rady Bibliotecznej. Doktor historii. Autor wielu publikacji z zakresu historii książki i bibliotek od XVI do XX w. Redaktor naczelny „Polish Libraries”, przewodniczący Rady Muzeum Warszawy. Członek honorowy Association Internationale de Bibliophilie.

Daria Nałęcz
Profesor Uczelni Łazarskiego. W latach 1996-2006 naczelna dyrektor Archiwów Państwowych, a w latach 2012-15 podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Autorka m.in. „Snu o władzy. Inteligencja wobec niepodległości”.

Małgorzata Szejnert
Reporterka i pisarka. Przez 15 lat prowadziła dział reportażu „Gazety Wyborczej”. Autorka kilkunastu książek reporterskich. Laureatka m.in. Nagrody Literackiej Gdynia, Nagrody Literackiej Nike i Nagrody Literackiej im. Juliana Tuwima. W 2010 r. jurorzy Nagrody Literackiej Gdynia przyznali jej Nagrodę Osobną za twórczość wymykającą się wszelkim klasyfikacjom. W 2014 r. została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Prowadzi zajęcia w Polskiej Szkoły Reportażu.

Andrzej Wielowieyski
Żołnierz AK, prawnik, działacz katolicki. Uczestnik negocjacji podczas strajków w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 r. W latach 80. szef ekspertów Komisji Krajowej „Solidarności”. Współorganizator Okrągłego Stołu. Wicemarszałek Senatu, poseł na Sejm, a także poseł do Parlamentu Europejskiego. Były przewodniczący Polskiej Rady Ruchu Europejskiego.

Od początku Nagrody w pracach jury brali udział nieżyjący: Władysław Bartoszewski, Andrzej Garlicki, Juliusz Rawicz, Teresa Torańska i Piotr Nehring. W jury zasiadali również: Paweł Machcewicz, Krzysztof Dudek, Adolf Juzwenko, Katarzyna Madoń-Mitzner.

Nominacje 2020

	Towarzysze z betonu. Dogmatyzm w PZPR 1980-1990 Przemysław Gasztold Instytut Pamięci Narodowej Gdy w 1989 r. Czesław Kiszczak zorientował się, że to nie on, ale któryś z polityków "Solidarności" zostanie premierem, ostrzegł ambasadora USA, że stu wysokich oficerów bezpieki i wojska obmyśla zamach stanu. Podobnie przez lata byli politycy PZPR twierdzili, że Okrągłemu Stołowi zagrażali "twardogłowi ekstremiści". Przemysław Gasztold prześledził losy "betonowych towarzyszy", którzy domagali się zaostrzenia kursu wobec "Solidarności". Książka opowiada, jak Wojciech Jaruzelski eliminował wpływy nieposłusznych marksistowskich ortodoksów. Tę walkę pod dywanem buldogów z epoletami rozumiało wówczas niewielu, ale jej wynik zaważył na losie państwa polskiego. >>> facebook.com
	Lwów - kres iluzji. Opowieść o pogromie listopadowym 1918 Grzegorz Gauden Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych "Universitas" "Czy to naprawdę mogło się zdarzyć?" - pyta w posłowiu Andrzej Romanowski o przemilczany pogrom we Lwowie. Ten właśnie Lwów, który wzbudza tęsknotę nawet tych, którzy nigdy w nim nie byli. Ale jest też coś, o czym nie chcieliśmy pamiętać: co najmniej 70 zabitych, kilkuset rannych, tysiące obrabowanych mieszkań i sklepów, dewastowanie synagog, palenie Tor i strzelanie do Żydów, którzy chcieli ratować święte zwoje. Euforia pogromowa udzieliła się typom spod ciemnej gwiazdy, pijanemu żołdactwu oraz paniom w kapeluszach z woalkami i w rękawiczkach. "Tak nastąpił koniec Mickiewiczowskiej idyllicznej sielanki Rzeczypospolitej. Pan Tadeusz zabił Jankiela" - konkluduje Gauden. >>> facebook.com
	Zakładnicy historii. Mniejszość polska w postradzieckiej Litwie Barbara Jundo-Kaliszewska Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego Niewiele brakowało, a na początku lat 90. Wileńszczyzna mogłaby pogrążyć się w wojnie domowej. W związku z ogłoszeniem niepodległości przez Litwę w 1990 r. oficerowie Armii Radzieckiej zaproponowali mniejszości polskiej pomoc w tworzeniu oddziałów "samoobrony". "Gdyby oferta ta została wówczas przyjęta, najprawdopodobniej dziś sytuacja w regionie byłaby bliźniaczo podobna do tej w Naddniestrzu czy Abchazji" - pisze Barbara Jundo-Kaliszewska. Radzieckie służby specjalne próbowały zaostrzyć konflikt polsko-litewski, który uśpiony po II wojnie światowej wybuchł ze zdwojoną siłą pod koniec lat 80. Sięgając do XIX w., gdy formowała się nowoczesna narodowość litewska, autorka opisała spór między Polakami i Litwinami, źródła wzajemnych nieporozumień, animozji i sprzecznych ambicji narodowościowych. >>> facebook.com
	Kiedy wybuchnie wojna? 1938. Studium kryzysu Piotr M. Majewski Wydawnictwo Krytyki Politycznej "Serce każdego Polaka przepełnia mściwość i nie zniesie on, aby Czesi, których w głębi duszy lekceważy albo nawet nimi pogardza, mogli nie zapłacić mu za rzekomą krzywdę wyrządzoną przez to, że Śląsk Cieszyński należy do nas" - mówił Jaromir Smutny, pracownik czechosłowackiego ministerstwa spraw zagranicznych. Napisana z reporterskim wyczuciem książka Piotra M. Majewskiego to opowieść o zaspokojeniu hitlerowskiego apetytu czechosłowacką państwowością i studium sympatii i animozji łączących i dzielących państwa Europy Środkowej. Rozgrywanie tych emocji przez dyplomację mocarstw oraz niezdolność do współpracy Czechów i Polaków doprowadziły do upadku "sezonowych państw". >>> facebook.com
	Antykomunistycznego podziemia portret zbiorowy 1945-1956. Aspekty mentalno-psychologiczne Mariusz Mazur Bellona/Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Lucjan Minkiewicz "Wiktor" z VI Brygady Wileńskiej sporządził latem 1946 r. notatkę o swoich podkomendnych: "Zagłoba" nie lubił obowiązków w przeciwieństwie do wódki i awantur, "Jastrząb" był powolny i leniwy, "Kukułce" można było zaufać we wszystkim, "Bóbr" odznaczał się odwagą, podczas gdy "Łoś" był wiecznie niezadowolony. Nie tylko w tym oddziale spotykały się osobowości skłonne do czynów heroicznych i awanturniczych. Mariusz Mazur wykorzystał wiedzę psychologiczną do nakreślenia portretu polskich partyzantów - obrazu pełnego niuansów. Jest to chyba jedna z niewielu naukowych książek, której autor poprzez zadawanie licznych pytań o wiele bardziej przybliża czytelnika do prawdy o drugim człowieku, niż gdyby za wszelką cenę próbował na nie odpowiedzieć. >>> facebook.com
	Aktion gegen Universitäts-Professoren (Kraków, 6 listopada 1939 roku) i okupacyjne losy aresztowanych Irena Paczyńska Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Tytuł książki to jednocześnie nazwa akcji przeprowadzonej przeciwko polskim uczonym po zajęciu Krakowa przez wojska niemieckie. W jej wyniku uczeni Uniwersytetu Jagiellońskiego, Akademii Górniczej i Szkoły Handlowej zostali aresztowani, a następnie przewiezieni do obozów koncentracyjnych Sachsenhausen i Dachau. Książka opisuje przebieg tej operacji, starania o uwolnienie, a także późniejsze losy. Książka Ireny Paczyńskiej to więc nie tylko publikacja historyczna, ale także studium socjologiczno-psychologiczne zbiorowości uwięzionych uczonych i ich funkcjonowania w ekstremalnych warunkach. Publikację uzupełniają portrety oprawców, których ręka sprawiedliwości nie zawsze dosięgła. >>> facebook.com
	Powstania śląskie 1919-1920-1921. Nieznana wojna polsko-niemiecka Ryszard Kaczmarek Wydawnictwo Literackie Z powstaniami śląskimi można mieć problem, bo tylko pozornie przypominają wcześniejsze polskie zrywy narodowe. Ich celem nie było odzyskanie suwerennego państwa, ale próba zmiany ówczesnego układu geopolitycznego poprzez przyłączenie Górnego Śląska do już odrodzonej Polski. Ale charakter śląskich insurekcji był za każdym razem odmienny: dwa pierwsze były niewielkimi zrywami, trzecie miało znamiona regularnej wojny. Ryszard Kaczmarek pokazuje trzy odrębne śląskie konflikty, których geneza i cele zmieniały się w zależności nie tylko od sytuacji społecznej i militarnej między Katowicami a Opolem, ale także od decyzji podejmowanych w europejskich stolicach. Bo w Paryżu czy Londynie doskonale wiedziano, że Śląsk ze swym przemysłowym potencjałem wpływał na układ sił w całej Europie. >>> facebook.com
	Koniec imperium MSW. Transformacja organów bezpieczeństwa państwa 1989-1990 Tomasz Kozłowski Instytut Pamięci Narodowej "Polityka to nie jest »Dziennik Telewizyjny«! Polityka to jesteśmy my, tu, na tym wysypisku śmieci! Albo stąd uda nam się wyjść, albo tu zostaniemy na zawsze!" - krzyczy w "Psach" Władysława Pasikowskiego esbek w trakcie palenia kompromitujących dokumentów. Archiwa bezpieki - te zniszczone i te ukrywane w piwnicach byłych oficerów - były jednym z symboli transformacji ustrojowej. Tomasz Kozłowski zbadał, jak przebiegały likwidacja Służby Bezpieczeństwa i utworzenie Urzędu Ochrony Państwa. Zamiast teorii spiskowych o wszechwładnej agenturze czytelnik otrzymał wielopłaszczyznową analizę, która pozwala zrozumieć działania politycznych decydentów wraz z ich sukcesami i zaniedbaniami. >>> facebook.com
	Góry i teczki. Opowieść człowieka umiarkowanego. Biografia mówiona Andrzeja Paczkowskiego Patryk Pleskot Instytut Pamięci Narodowej Już sama okładka, na której prof. Andrzej Paczkowski zaciąga się papierosem ubrany w nonszalancko rozpiętą koszulę, daje przedsmak charakteru książki. Bo chociaż jej bohater to wybitny historyk z ogromnym dorobkiem, działacz opozycji demokratycznej oraz członek Kolegium IPN w pierwszych latach istnienia tej instytucji, wywiad rzeka nie przedstawia uładzonego życiorysu warszawskiego inteligenta. Prof. Paczkowski z dystansem do siebie opowiada o swoim rodzinnym domu, gdzie spotykali się członkowie KPP i AK, studiach i pracy, inwigilowaniu przez SB, zamiłowaniu do wspinaczki wysokogórskiej czy kulisach powstawania IPN. Drugim bohaterem książki jest codzienność PRL, która w tej książce zapracowała sobie na niejedną znakomitą anegdotę. >>> facebook.com
	Bauman Dariusz Rosiak Mando Dla jednych był tylko "czerwoną szmatą", jak głosiły transparenty przed budynkami, w których miał mieć wykład. Dla drugich - wybitnym myślicielem, który metaforą jest w stanie uchwycić skomplikowaną treść współczesnego świata. Dla trzecich był wtórny, sentymentalny i powierzchowny. Dla czwartych był zagubionym pesymistą, dla piątych - marzycielem śniącym o lepszym świecie. Cytował św. Pawła, a jego cytował Benedykt XVI. Pisał, że w marksizmie-leninizmie skrystalizowała się mądrość ludzkości, ale Polska Ludowa wolała odebrać mu obywatelstwo. Dariusz Rosiak zmierzył się z życiem filozofa, który widział socjalizm z ludzką twarzą i kapitalizm z niewidzialną ręką. Diagnozował lęki człowieka, który pełnym koszykiem próbuje zasłonić wewnętrzną pustkę. >>> facebook.com